qisadii xiisaha badneyd ee nabi muuse iyo khadir

 

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته

Waxaan filayaa dhammaantiina in aad horay u maqasheen nin lagu Magacaabi jiray khadir.

oo aad la yaabteen sida ay dadku u Qaddariyaan oo ay uga sheekeeyaan karaamooyinkiisii layaabka badnaa.

Wuxuuna Alle SW ku xusay qur’aankiisa kariimka ah, markii uu inooga warramayay qisadii dhax martay isaga iyo nabi muuse CS.

Balse sidee buu khadar aqqoontiisii, iyo karaamooyinkiisii layaabka badnaa ooga yaabsaday nabi muuse CS?,

Maxaase khadar magacaan loogu Bixiyay asalkiisii hore?

Ma dhabbaa in uu noolyahay illaa iyo maanta?,

Waxaan halkaan  idinkugu soo gudbin doonaa tafaasiil fara badan oo layaab leh oo ku saabsan qisadii dhax martey khadar iyo nabi muuse CS,

anigoo daliil uga keeni doona qur’aanka kariimka ah iyo sunadaba,

Waxaan marka hore idinkaga warami doonaa: qisadii dhax martay khadar iyo nabi muuse CS,Kadib ayaana idinkaga jawaabi doonaa in khadar uu noolyahay iyo in kale.

Maalin maalmaha kamid ah ayuu nabi muuse CS ka dhax istaagay qoomkiisa isaga oo u khudbeynayey oo waaninayay.

Markaasbuu wax badan uga sheegay wax yaabihii uu alle SW baray, wuxuuna u jeediyay khudbad aad u layaab badan Oo saameyn leh.

Taasoo dhamaan qoomkiisa ka fajicisay oo dadkuna aad u layaabeen, Markaasbuu nin kamid ahaa Qoomkiisa intuu soo istaagay hortiisa ku yiri:

 yaa nabiyyallah ma jiraa oo malaga  helayaa aduunyada qof adiga kaa aqoon badan?

Markaasbuu nabi muuse CS ugu jawaabay: Maya.

kadibna alle ayaa canaantay nabi muuse CS, maadaama uusan isla markaas  alle uga Mahad celinin fadliga iyo aqoontii uu siiyay.

Markaasbuu alle SW u waxyooday nabi muuse CS oo ku yiri: (muusow maxaa ku ogeysiiyay halka uu alle dhigayo Aqoontiisa? Waxaan leeyahay adoon Adiga kaa aqoon badan Kaasoo ku sugan majmacal baxreyn), ama halka ay -ku kulmaan labada badood.

Markaasbuu nabi muuse CS rabigiisa weydiistey wadadii uu u mari lahaa.

Markaasbuu alle SW ku amray in uu soo baxo isagoo Horayna usoo qaadanaya xuud ama  malaay ween, wuxuuna u sheegay in meesha uu malaygaasi kaga carari doono ay tahay halka uu ku suganyahay Ninkaasi.

kadibna nabi muuse CS Ayaa soo baxay isagoo uu la socday adeegihiisa  Oo la oran jirey yuushac), waxyna  lugeynayeen ilaa ay ka soo gaareen meel Uu yaaley dhagax Aad u Weeyn,

Markaasbuu nabi muuse CS go’aansaday in ay ku nastaan dhagaxaan Hoostiisa, kadibna nabi muuse CS Ayaa gam’ay oo hurday.

Iyagoo sidaas ku sugan ayaa waxaa dhacday in malaygii ay wateen ay soo gaaraan xooga biyo ah Oo kamid ahaa biyihii bada,

Markaasbuu alle SW soo nooleysiiyay Malaygii, Kadibna Baddii ayuu dhax galay oo ku Carartay, Wax yer kadibna nabi muuse CS ayaa ka soo toosay hurdada, Kadibna Waxey  meesha ka sii wateen safarkooda.

Yuushacna wuu iloobay in uu nabi muse CS u sheego malayga wixii ku dhacay, Waxay sii watteen  safarkooda ilaa ay aad ula daaleen socodka Dheer iyo mashaqadii Safarka, Markaasbuu nabi muuse cs adeegihiisa ku yiri: (noo soo diyaari cuntadeena),

Markaasbuu yuushac xasuustay wixii ku dhacay Malaygii, Markaasbuu ku yiri: yaa nabiyyallah, sooma xasuusatid markii aan dhagaxii weynaa hoos hurdeyney, markaas Ayuu malaygii bada ku cararay, sheydaan  ayaana I ilowsiiyay in aan kuu sheego.

Markaasbuu nabi muuse CS aad u farxay oo ku yiri:  taasi waa waxa aan  sugaayay, kadibna waxey dib ugu soo laabteen halkii uu yaalay Dhagaxii weynaa.

Markaasbey Waxey arkeen: nin intuu Maro isku dadey dhulka jiifa, Ninkaasoo ahaa Ninkii uu Nabi muuse CS Raadinaayey, Magaciisana Waxaa La oran jirey khaddar.

Markaasbuu nabi muuse cs salaamay khadar Kadibna Khadar Ayaa ugu jawaabay, xageebaad iga soo salaantay?,

Markaasbuu Nabi muuse cs ugu jawaabay waxaan ahay Muuse, Kadibna khadar Ayaa ku yiri: ma waxaadtahay muusihii banuu israaiil?,

Markaasbuu ku yiri: haa, waxaan rabaa in aan ku raaco si aad wax iiga barto wax yaabihii uu alle SW ku baray.

Markaasbuu khadar ugu jawaabay: soo kuguma filna in aad heysato towraad, oo uu waxyiguna kuu yimaado, maxaa yeelay uma dulqaadan kartid in aad I raacdo, Muusow aniga wuxuu alle SW I baray wax adiga aadan aqoonin, Adigana wuxuu ku baray wax aniga aanan Aqoonin.

Markaasbuu nabi muuse CS ugu jawaabay

قال ستجدني انشاء الله صابرا ولا أعصي لك أمرا

Inshaa allah Waad I arki Doontaa in aan ku sabraayo Wax walbo oo Aan kaala Kulmo, Wax aad I amartidna Ma khilaafi Doono.

Markaasbuu khadar u ogolaaday in uu raaco nabi muuse CS, balse wuxuu ku shardiyay in uusan waxbo ka weydiinin  wax yaabaha uu ku arki doono ilaa ay ka gaaraan dhamaadka Safarkooda.

Markaasbey nabi muuse CS iyo khadar soo baxeen iyagoo ku socday  xeebta, kadibna waxay arkeen doon ku socotay bada, Markaasbey doonleyda ka codsadeen in ay horey u sii qaadaan.

Kuwii doonta watay ayaana gartay Khadar balse ma aysan garan Nabi muuse CS, kadibna si lacag la’aan ah Ayey ku qaadeen iyagoon waxba kaga bedelaneynin ama waxba ka qaadaneynin.

Markii ay doontuu soo gaartay meeshii ay ku xeran Lahayd oo ay soo istaagtay, ayuu khadar alwaax kamid ahaa alwaaxyadii Ay doontu ka sameysned Intuu ka jebiyay bada ku tuuray isagoona  doonta dhinac ka Dilaaciyay.

Ficilkaan uu khadar sameeyay ayaa Nabi muuse CS si weyn uga fajiciyay,Markaasbuu is yiri: dadkaan waa ay idin karaameeyeen, weliba iyagoon  waxba naga qaadan ayey nasoo Qaadeen, muxuu doontooda Uga Duleelinayaa oo uu ooga kharibayaa?.

Nabi muuse CS ayyaana u dulqaadan waayay in uu ka aamuso,-Markaasbuu isagoo careysan khadar ku yiri

: قال أخرقتها لتغرق أهلها قد جئت شيئا امري

Ma waxaad doonta u duleelisay in aad maansheyso Ahalkeeda? waxaadba la timid wax aanan la qaadan karin?.

Markaasbuu khadar isagoo careysan soo eegay oo ku yiri

:قال ألم أقل لك إنك لن تستطيع معي صبرا

Soo horey Kuuguma aanan Sheegin In aadan U dulqaadan Karin In aad  I raacdo.

Markaasbuu nabi muuse CS  xasuustay wixii uu kula balamay khadar, markaasbuu u cudur daartay oo ku yiri: ha ii qabanin waxaan iloobay ee ka raali noqo.

Markaasbey dhaqaaqeen oo socodkoodii meesha ka sii wateen ilaa ay u yimaadeen, wiil yer Oo la cayaarayey caruur kale oo saaxiibadiisa ah,Markaasbuu Khadar Wiilkii intuu gacantiisa madaxa ooga qabtay qoorta ka kala siibay oo dilay.

Markaasbuu nabi muuse CS aad oola yaabay, oo dareemay cabsi iyo argagax, Allena SW wuxuu yiri

:قال أقتلت نفسا زكيتا بغير نفس لقد جئت شيئا نكرا

Wuxuu ku yiri: sideebaad u dileysaa naf aanan waxba galabsan?- waxaad sameysay jariimo aad u ween.

Khadar ayaa ugu jawaabay

:قال ألم أقل لك إنك لن تستطيع معي صبرا

Muusow horaan kuugu sheegay in aadan u dul qaadan karin wax yaabaha aad arki Doonto.

Markaasbuu nabi muuse CS ka xumaaday Wixii uu sameeyay, KadibnaWuxuu Ku yiri iska keey cafi oo I saamax waan is iloobeye_Hada kadib hadii aan su’aal ku weydiiyana iga tag oo weligaa dambe ha ila saaxiibin.

Kadibna Khadar ayaa ka ogolaaday oo ku Waafaqay.

Halkaan markaan mareyno rasuulkeena Muxamad  CSW ayaa wuxuu yiri

رحمة الله علينا وعلي موسي لولا أنه عجل لرأي العجب ولكنه أخذته من صاحبه ذمامة

Ilaahay naxariistiisa dusheena iyo muuse dushiisa ha ahaatee, haduusan degdegi lahayn wax yaabo badan oo uu la yaabo ayuu arki lahaa,- balse waa uu iska Qadiyay.

Intaas kadibna nabi muuse iyo khadir ayaa meesha ka sii watey- safarkooda ilaa ay ka soo gaareen tuulo dadkeedu ay bakhiilnimo ku sifoobeen,  kuwaasoo aanan martida xaqeeda siinin,Labadoodana raashiinkii ayaa ka dhamaaday,

markaasbey tuuladii ku leexdeen iyago Doonayey In ay weydiistaan cunto iyo Cabitaanba,Kadibna Dadkii Tuuladaas Deganaa Ayaa u Diideen in ay quudiyaan ama ayraashiin Siiyaan, Markii iyagoo gaajeysan ay qaryada ka sii baxayeen Ayaa waxey arkeen darbi qaloocdey oo u dhow in uu dumo, Markaasbuu khadir wuxuu doontey dhoobo iyo dhis, wuxuuna habeen dhan ku qaatay dhisida iyo toosinta Darbigaas, ilaa uu ka noqday darbi adag oo is heysta.

Nabi muuse CS ayaa aad ula fajacay wuxuu arkay, Waxaana ka yaabiyay wanaaga uu khadir u sameeyay dad aanan xaq u lahayn,  Waayo Waa kuwii u diiday in ay raashiin iyo cabitaan siiyaan.

Markaasbuu nabi muuse CS khadir ku yiri: waxaan usoo martinay Dadkaan- mana aysan na marti qaadin mana ayan na quudinin, adiguna darbigaan ayaad u dhiseysaa adigoon waxba ka qaadaneyn, adigoo awooda in aad taas bedelkeeda ujro ama qarash Weydiisato-Waana xaqaagee, maxaadan sidaas u sameyneenin? Allena SW wuxuu yiri:

فوجدا فيها جدارا يريد أن ينقض فأقامه قال لوشئت لاتخذت عليه أجرا

Nabigeenuna SC wuxuu yiri: ilaahay hau naxariisto muuse waxaan jeclaan laheen in uu sabri lahaa si uu nooga Waramo  arrinkooda).

Markaan khadir  ayaa dhibsaday Nabi muuse, kadib markii uu saddex jeer -kula balamay in uu sabro, balse uu awoodi Waayay, Markaasbuu ku yiri

:قال هذا فراق بيني وبينك سأنبئك بتأويل مالم تستطع عليه صبرا

Isagoo ula jeeda muusow ma sabri kartid, -waxaana waajib kugu ah in aad iga tagto, balse Inta aanan kala tagin waxaan kuu sheegaya, ujeedooyinka wax yaabihii  layaabka lahaa ee aad aragtay Anigoo Sameynayey,

-أما السفينة فكانت لمساكين يعملون في البحر فأردت أن أعيبها  وكان ورأهم ملك ر  يأخذ كل سفينة غصبا

Taasoo uu ula jeeday: kuwii doonta lahaa waxay ahaayeen- dad Wanaagsan- oo aad u fiican, waxaan rabay in aan abaalkooda u gudo Waxaa halkaas joogay boqor daalim ah oo qaadanaya doon walba oo cajabisa,

wuxuuna iska dhaafayaa doon walba oo ceeb leh Waxaan Doontooda u jebiyay si boqorkaas uusan uga qaadan doontooda,

 وأما الغلام فكان أبواه مؤمنين فخشينا أن يرهقهما طغيانا وكفرا

Wuxuu ku yiri: Canugii yeraa ee aan qoorta ka kala siibeyna, wuxuu alle SW I ogeysiiyay in hadii uu weynaado uu noqon  doono nin  kaafir ah oo isla weynin badan,  oo ahalkiisana dhibi doona oo dhibaatooyina usoo jiidi doona,

Wuxuuna sidaas u sameyn lahaa gaalnimo iyo xad gudubkiisa Awgii Allena SW wuxuu I ogeysiiyey in uu bedelkiisa ku arzaaqi doono canug wanaagsan oo u gargaari doona, markaasbaan dilay anigoo u naxariisanaya Waalidiintiisa.

Darbigii tuulada aan ku dhiseyna, wuxuu alle SW I ogeysiiyay- in ay iska lahaayeen laba canug oo yeryer oo agoon ah, waalidkooduna wuxuu ahaa nin wanaagsan, wuxuuna keed ugu qariyay darbigaan Hoostiisa,_

Waxaan ka baqay in darbiga uu dumo Kadibna- keydkii ama kanzigi uu soo muuqdo, Oo kadibna dadkii tuulada ee bakhiiliinta ahaa ay ka qaataan oo ay ka Qadiyaan,_Markaasbaan u adkeeyey oo u dhisay si labadaan agoon ay usoo baxsadaan markii ay Waaweynaadaan,

Kuwaasina waa tafsiirka ficilladii aad u Dulqaadan- kari weydey in aad indhaha ka daawato).

Khadirna waxaa magacaan loogu bixiyay, sida kusoo aroortay xadiis saxiix ah,

Khadir ayaa maalin maalmaha kamid ah dhax fadhiistay dhul qalalan oo cara cad ah oo aanan dhir lahayn, kadibna ilaahay qudradiisa Dhulkii Ayaa isku Bedelay dhul cagaaran,Taasoo ahayd karaamo uu alle SW ku karaameeyay khadir.

Dhacdadaas wixii ka dambeeyeyna khadir ayaa lugu magacaabay Khadir.

Waxay dad badani aaminsanyihiin in khadir uu weli Noolyahay karaameyn uu alle SW karaameeyey awgeeda, Balse xaqiiqada ayaa waxaytahay in inta badan culimadu ay isku raacsanyihiin in uu dhintay oo uusan Nooleen, Balse waxaa jiraan riwaayado badan oo aanan  daliil lahayn- oo ku sugan kitaabada qaar kuwaasoo sheegaya in uu noolyahay, balse riwaayadaha qaar lama qaadan karo sanadkooda oo daciif ah Awgii, Sida raajaxa ahna waa in uu geeriyooday oo xaalkiisuna uu lamid ahaa- xaaladaha dadka kale ee banii aadamka ah).

هذا والله سبحانه وتعالي أعلي وأعلم وصل الله وسلم وبارك علي سيدنا محمد وعلي آله وصحبه أجمعين والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته